Сіздердің назарыңызға негізгі банк өнімдеріне арналған ағымдағы мөлшерлемелерді: депозиттер мен несиелерді ұсынамыз.

ҚРҰБ-нің ағымдағы деректеріне сәйкес ^[1] қыркүйекте бөлшек сауда депозиттері 161,4 млрд. теңгеге төмендеді, ал корпоративтік салымдар 83,6 млрд. теңгеге өсті деп белгіленуде. Мәселен, қыркүйек айында ЕДБ депозиттік базасы тамыз айында шамамен 500 млрд. теңгеге азаюмен салыстырғанда 77,9 млрд. теңгеге қысқарды. Осыған орай, бөлшек депозиттердің артық үлесі 51,5% -дан 50,8% -ға дейін төмендеді.

Валюта нарығындағы жалғасып келе жатқан жоғары құбылмалылық салдарынан (қыркүйек айында доллар 380,93 теңгеге жетті) қыркүйек айында депозиттерді долларландыру 46,0% -дан 47,5% -ға дейін өсті. Долларландырудың ұлғаюы негізінен заңды тұлғалардың шетел валютасындағы депозиттерінің өсуімен (+ 7,2%) ұлттық валютадағы депозиттердің (-3,0%) бір мезгілде азаюы әсер етті. Дегенмен, жыл басынан бері теңге депозиттері долларлық депозиттерге қарағанда (+ 0,5%) салыстырғанда тезірек өсім (+ 1,1%) көрсетті, бұл сондай-ақ оң пайыздық мөлшерлемелерді сақтау есебінен олардың тартымдылығымен байланысты.

Қыркүйек айында жеке тұлғалардың ұлттық валютадағы тартылған депозиттер бойынша банктердің орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі 9,9% (тамызда - 9,7%), заңды тұлғалардың депозиттері бойынша - 6,8% (тамызда – 7,1%) құрады. Жыл басынан бері аталған мөлшерлемелер тиісінше 0,6% - ға және 1,2% - ға төмендеді.

Депозиттік нарықтағы соңғы өзгерістерді, атап айтқанда, сыйақы мөлшерлемесінің (13,5%) және кепілдік беру сомасының (15,0 млн теңге) жоғары болуына байланысты ұзақ мерзімді депозиттер жағына артықшылық беруге ықпал ететін жинақ ақша салымдарының жаңа түрін енгізуге ерекше назар аударғымыз келеді. Жинақ салымдарын Еуразиялық банк, Bank RBK, Нұрбанк, ЕБ Хоум Кредит іске қосты.

Сонымен қатар, егер долларлық мөлшерлемелер бойынша түзетулер ағымдағы жылдың шілдесінен іс жүзінде жүргізілмесе (ең жоғары мөлшерлемені бір пайызға дейін ҚДКҚ төмендеткеннен кейін), онда банктердің теңгелік депозиттер бойынша баға ұсыныстары қазан айында кең түрлі бағыттағы өзгерістер көрсетілді.

•  «Менің мақсатым» депозиттік өнімін жапқан сәттен бастап екі ай өткеннен кейін салым мерзіміне байланысты жылдық 10,0 -10,2% номиналды сыйақы мөлшерлемесімен көрсетілген өнім Цеснабанк салымшыларына қайта қолжетімді.
• Сонымен қатар, Сбербанк ЕБ салымшыларына «Балалар» депозиттік өнімі енді қол жетімді болып табылмайды. Бұл ретте, егер бұрын қалған төрт депозиттік өнім бойынша сыйақы мөлшерлемелер (бір жылға дейін) 7,1-10,0% аралығында өзгерсе, енді ауытқулар жылдық 7,5-9,5% - ға дейін төмендеді.
• ЦКБ "Чемпион" депозиттік өнімі бойынша сыйақы мөлшерлемесін жылдық 11,4% - дан 10,0% - ға дейін төмендетті. Сонымен қатар, банк «VIP» және «Оңай шешім» депозиттік өнімдері бойынша жаңа салымдарды қабылдауды тоқтатты.
• Еуразиялық банк TURBO депозиттік өнімі бойынша мөлшерлемені бұрынғы 9,98% - дан 10,89% - ға дейін көтерді. Сонымен қатар, Банк жаңа өнімді – TURBO жинақтаушы өнімді енгізді,ол шын мәнінде жинақ салымдары болып табылады (сыйақы мөлшерлемесі – 13,5 СЖТС дейін).
• «Оңтайлы» Нұрбанк депозиттік өнімі бойынша сыйақы мөлшерлемесі салым мерзіміне байланысты жылдық 10,0-11,4%-дан 8,0-10,0% - ға дейін түзетілді. Банк сондай-ақ «Классикалық» депозиттік өнімі бойынша жаңа салымдарды ашуды тоқтатты, ал орнына жылдық 13,5% (СЖТС) барынша мүмкін сыйақы мөлшерлемесімен «Жинақ» салымын іске қосты.
• Альфа-Банк ЕБ «Максимум» депозиті бойынша сыйақы мөлшерлемесін салымның жеделділік мерзімділігіне байланысты жылдық 7,5-8,0%-дан 5,5-6,3% - ға дейін төмендетті. Сонымен қатар,  банк клиенттеріне жылдық 7,5 – 8,3% сыйақы мөлшерлемесімен – «Сенімді» жаңа өнім ұсынылды.
• Банк ВТБ ЕҰ депозиттер бойынша пайыздық мөлшерлемені бір жылға дейін жылдық 6,0-7,0%-дан 9,0-9,5%-ға дейін көтерді, бірақ салымдар бойынша бір жылдан астам жылдық 6,0-6,5% - дан 5,0-6,0% - ға дейін төмендетті, бұл нарықта ең аз болып табылады.
• AsiaCredit Bank салымшыларына «Үздік таңдау» депозиттік өнімі енді қол жетімді емес. Оның орнына банк орналастыру мерзіміне байланысты жылдық 10,0-10,4% сыйақы мөлшерлемесімен "Жедел" жаңа өнімін ұсынды. Сондай-ақ, «Мультивалюталық» салымы бойынша сыйақы мөлшерлемесі енді бұрынғы 11,4% - ға қарағанда жылдық 10,0% - ды құрайтынын атап өткіміз келеді.

1-кесте. Банктік депозиттер бойынша ағымдағы мөлшерлемелер:

Дереккөз: 31.10.18 ж. жағдай бойынша ЕДБ ресми веб-ресурстары

ЕДБ несие қоржыны қыркүйек айында баланс бойынша тамыз айында 101,5 млрд теңгеге өсуден кейін 393,9 млрд теңгеге төмендеп, 13,2 трлн теңгені құрады. Бұл төмендеу негізінен Цеснабанк ауыл шаруашылығы несиелерінің қоржынын сатып алумен байланысты (-416,6 млрд теңге).

Сонымен қатар, қыркүйекте жаңа несиелер беру біршама баяулады (-10,3%), бірақ жоғары деңгейде сақталып отыр (1,1 трлн теңге). Несиелеудің баяулауы ҚРҰБ қысқа мерзімді ноталарына инвестициялаудың елеулі ұлғаюымен сүйемелденеді. Мәселен, мөлшерлемелер мен табыстылықтың өсуі аясында айналыстағы ноталардың жиынтық көлемі қыркүйектің екінші жартысынан бастап айдың соңына қарай 2,8-ден 3,5 трлн теңгеге дейін ұлғайды.

Бұл ретте қыркүйек айында жеке тұлғаларға теңгемен берілген несиелер бойынша банктердің орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі 18,4% - дан 17,6% - ға дейін айтарлықтай төмендегенін көрсетті. Жыл басынан бері мөлшерлемелер 1,6% - ға төмендеді. Осы кезеңде жылдық инфляция 1,0% - ға 6,1% - ға дейін төмендеді, ал ҚРҰБ базалық мөлшерлемесі 10,25% - дан 9,25% - ға дейін төмендеді (қазан айында ҚРҰБ мөлшерлемені 25 б-ға көтерді.

Бұдан бұрын жылдық 16,0% қарсы 15,0% сыйақы мөлшерлемесімен қол жетімді Альфа-Банк ЕБ-ден бланкілік қарыздарды қоспағанда, сектор бойынша несиелер бойынша мөлшерлемелер есепті айда іс жүзінде өзгерген жоқ. Сондай-ақ, банк енді өз клиенттеріне ипотекалық қарыздар ұсынбайды.

2-кесте. Банк несиелері бойынша ағымдағы ең төменгі мөлшерлемелер:

Дереккөз: 31.10.18 ж. жағдай бойынша ЕДБ ресми веб-ресурстары

Сонымен қатар елде несие беру қолданыстағы мемлекеттік қаржыландыру бағдарламалары есебінен қолдау табуда. Шілде айының басында «7-20-25. Әрбір отбасына баспана алудың жаңа мүмкіндіктерін беру» ипотекалық тұрғын үй кредиттеу бағдарламасының» іске асырылуын атап өткіміз келеді. Бағдарламаны жүзеге асыру аясында 30 қазандағы жағдай бойынша 31,8 млрд теңге сомаға қарыз беруге 2 658 өтінім мақұлданды, бұл биылғы жылы қазақстандықтарға берілетін тұрғын үй қарыздарының жоспарланған көлемінің шамамен ⅓ бөлігін құрайды. Сонымен қатар, шілде айының басында бағдарламаға сәйкес келетін пәтерлер саны шамамен 3000-ға жетті, бұл пәтерлердің шамамен 89% -ы сатып алынды. Белгілі болғандай, бастапқы тұрғын үй нарығындағы ұсыныстарды арттыру үшін «Баспана» бағдарламасының операторы жергілікті атқарушы органдарға шамамен 150 млрд теңге бөледі.

3-кесте. Несие берудің мемлекеттік бағдарламалары:

Дереккөз: ДАМУ, ҚРҰБ

Ескерту: Осы мөлшерлемелер бойынша деректер ұсынылған банктердің ресми ресурстарынан алынды және көрсетілген өнімдерге байланысты барлық шығындарды толық көлемде көрсете алмайды. Өнім бойынша нақтырақ ақпарат алу үшін көрсетілген банктермен байланысуы керек.

^[1] ҚР ҰБ-ның орташа мөлшерлемелері бойынша неғұрлым өзекті статистикасы ағымдағы айдың соңында жарияланатын болады.