Алматы, 27 қаңтар 2025 ж. — Қазақстанның қаржыгерлері Dentons халықаралық заң фирмасының қолдауымен отандық қаржы нарығы тарихында бағалы қағаздардың биржадан тыс нарығында туынды қаржы құралдарымен мәмілелер жасасу үшін бас қаржы келісімінің (бұдан әрі – БҚК) алғашқы үлгілік шарттарын әзірлеуді аяқтады.
БҚК әзірлеуді құрамына Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі, Қазақстан Халық Банкі, ЦентрКредит Банкі, First Heartland Jusan Bank, Ситибанк Қазақстан, ForteBank, Еуразиялық Банк және Dentons халықаралық заң фирмасы кіретін жұмыс тобы жүргізді.
БҚК нарыққа қатысушылар арасында валюта, бағалы қағаздар, шикізат тауарлары, пайыздық мөлшерлемелер және өзге де қаржы құралдары объектісі бола алатын туынды қаржы құралдарымен мәмілелер жасасу үшін үлгілік шарттар болып табылады. Биржадан тыс туынды құралдардың (туынды құралдардың) ең көп таралған түрлері своптар, форвардтық мәмілелер және опциондар болып табылады.
Әзірленген БҚК шеңберінде туынды мәмілелер жасасудың негізгі артықшылықтары:
- келісім бойынша екі тараптың құқықтары мен міндеттемелерінің теңгерімді ұстанымымен жоғары сапалы стандартталған құжаттаманы пайдалану; және ең бастысы,
- мұндай мәмілелерге Қазақстан заңнамасына 2022 жылы енгізілген "тарату неттингі" тұжырымдамасын қолдану.
"Тарату неттингін" қолдану мәміле бойынша Тараптардың бірі банкротқа ұшыраған жағдайда, МӘС шеңберінде жасалған барлық мәмілелер бойынша тараптардың барлық қарсы міндеттемелері бойынша өзара есеп айырысуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Осылайша, банкроттық рәсіміне түскен Тарапқа тек "таза талап", яғни өзара есеп айырысу / неттинг жүргізілгеннен кейін қалыптасқан сомаға талап қойылады.
Мүмкіндігінше немесе мақсатқа сай, әзірленген БҚК-нің үлгілік шарттары ағылшын құқығымен реттелетін 2002 жылғы ISDA бас келісіміне (The 2002 ISDA Master Agreement)1 негізделген. 2002 жылғы ISDA бас Келісімі әлемнің жетпістен астам елінде және трансшекаралық негізде биржадан тыс туынды мәмілелер жасау үшін стандартты құжаттама ретінде пайдаланылады.
"МӘС енгізу-бұл біздің елімізде туынды қаржы құралдарын пайдалана отырып, биржадан тыс мәмілелер жасасу тәртібін қамтамасыз ететін бірыңғай іскерлік тәжірибе мен шарттық базаны қалыптастырудағы маңызды қадам— деп есептейді Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы кеңесінің төрайымы Елена Бахмутова.— БҚК арқасында қазақстандық нарық қатысушылары өздерінің валюталық, пайыздық және өзге де тәуекелдерін тиімді хеджирлеуге, туынды мәмілелер жасасу шығындарын оңтайландыруға және мәміле тараптарының бірі банкротқа ұшыраған жағдайда тарату неттингін қолдану арқасында ықтимал шығындарды азайтуға мүмкіндік алды. Айта кету керек, Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы 2002 жылғы ISDA бас келісімін БҚК әзірлеу үшін негіз ретінде пайдалануға рұқсат беретін ISDA -мен лицензиялық келісім жасасты. Осылайша, БҚК әзірлеу осындай құжаттама үшін үздік халықаралық стандарттарды ескере отырып жүзеге асырылды".
Dentons заң фирмасының серіктесі Василий Зеновтың айтуынша: "Туынды құралдар хеджирлеу мен тәуекелдерді басқарудың негізгі құралы болып табылады, өйткені олар инвесторларға нарықтардағы қолайсыз ауытқулардан қорғануға мүмкіндік береді. Өз кезегінде, туынды мәмілелерге "тарату желісі" тұжырымдамасын қолдану қатысушылардың несиелік тәуекелдерін едәуір төмендетеді, олардың өтімділігін арттырады, капиталды пайдалануды оңтайландырады және қажетті реттеуші талаптарға сәйкестігін қамтамасыз етеді. Қазақстанда БҚК әзірлеу және енгізу осы міндеттерді шешуге бағытталған. БҚК пайда болуы қазақстандық Қаржы нарығын дамытудағы және оның халықаралық бәсекеге қабілеттілігін нығайтудағы маңызды қадам болып табылады. Біз бұл дамуға кәсіби үлесімізді қосуға қуаныштымыз".
БҚК пайдалану Қазақстанда туынды қаржы құралдарының биржадан тыс нарығын дамыту үшін жаңа серпін береді, туынды мәмілелер жасасудың бірыңғай тәжірибесін белгілеуге ықпал етеді, сондай-ақ Қазақстанның валюталық және пайыздық нарықтарындағы үрдістерді бағалау үшін Ұлттық банктің қосымша құралы болады деп күтілуде.
БҚК үлгілік шарттары мемлекеттік және орыс тілдерінде Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының сайтында орналастырылған және нарық қатысушыларының пайдалануы үшін қолжетімді.
Осы сілтеме арқылы жүктеуге болатын құжаттар ішінара ISDA® тіркелген сауда белгісі болып табылатын халықаралық своптар мен туынды құралдар қауымдастығына, Inc-ке тиесілі авторлық құқықтарға негізделген. Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының арнайы жазбаша рұқсатынсыз осы құжаттардың кез келген көшірмесін жасауға немесе таратуға - нақты мәмілені құжаттау мақсатынан басқа - тыйым салынады. Осы құжаттарды жүктеу арқылы сіз келісесіз және оларды тек осы мақсаттарда қолданатындығыңызды және оларды басқа мақсаттарда көбейтпейтіндігіңізді немесе таратпайтындығыңызды мәлімдейсіз.
Бас қаржылық келісімнің үлгілік шарттары (қазақ және орыс тілдерінде)
Бас қаржылық келісімге қосымша (қазақ және орыс тілдерінде)
1 ©2002 International Swaps and Derivatives Association, Inc. «ISDA» является зарегистрированным товарным знаком, принадлежащим International Swaps and Derivatives Association, Inc.
БАҚ үшін байланыс:
+7 (701) 074 99 19
ilya.borovoy@afk.kz