2019 жылдан бері Қазақстан азаматтарында автосақтандыру шартын сақтандырушының офисіне бармай, электрондық нысанда (онлайн) жасау мүмкіндігі пайда болды. Электрондық автосақтандыру шарты сақтандыру полисін жыл бойы 24/7 режимінде сайт арқылы сатып алуға және есеп айырысуға мүмкіндік береді. Қазақстандықтар үшін сақтандыру қызметтерін цифрландыру мүмкіндіктері жайлы, сондай-ақ автосақтандыру шартын онлайн режимінде сатып алудың қыр-сыры туралы Fingramota.kz айтып береді.

«Көгілдір фишкалар» терминімен инвестициялауды енді бастаған инвесторлар, әдетте, қор биржасында сауда-саттыққа кіріскен кезде танысады. Бұл дәстүр бойынша бағалы қағаздарды сатып алушылар арасындағы ең құнды акциялар болып табылады. Fingramota.kz олардың не үшін бағаланатыны, сондай-ақ ісін жаңадан бастаған инвесторлар үшін инвестициялаудың қандай нұсқалары жарайтыны жөнінде айтып береді.

Заманауи алаяқтар дамыған IT-технологиялар мен әлеуметтік инженерия әдістерін қолданып қана қоймай, маркетинг құралдарын да қолданады. Мәселен, олар Push-арналары арқылы жан-жаққа спам-жарнамалар жібереді. Ол не екені және алаяқтықтың бұл түрінен қалайша қорғану қажеттілігі жөнінде Fingramota.kz айтып береді.

Қазақстандық пайдаланушылар өздерінің посттары мен түсініктемелерінде Fingramota.kz. аккаунтын белгілей отырып, қашықтан кіру бағдарламаларының көмегімен алаяқтық оқиғаларымен бір-бірімен белсенді түрде бөлісуде. Бұл утилиталар дегеніміз не және киберқылмыскерлердің құрбаны болмау үшін не істеу керектігі туралы толығырақ қарастырайық.

Қазақстанда қаржы пирамидаларын құру үшін жауапкершілік күшейтіледі, ал жарнама үшін қылмыстық жауапкершілік белгіленді. Заманауи пирамидалардың көптеген түрлері бар, бірақ олар бір қағидат бойынша жұмыс істейді – оларға қаражат жаңа қатысушыларды үнемі тарту арқылы түседі. Адамдар мен ақша ағыны аяқталғаннан кейін пирамида құлайды. Fingramota.kz алаяқтықты қандай белгілер бойынша анықтауға болатынын айтып, өз ұсынымдарын берген сарапшыларға сауалнама жүргізді.

Қаржылық алаяқтар азаматтарды өз схемаларына белсенді түрде тартуды жалғастыруда. «Алаяқтық» бабы бойынша Қазақстанда 2022 жылдың басынан бастап бес ай ішінде 17,8 мыңнан астам қылмыстық іс тіркелді, оның ішінде интернет-алаяқтық бойынша – 8 мыңнан астам, төлем карталарын пайдалана отырып – 127. Бұл 2022 жылғы қаңтар-сәуір айларындағы 13,8 мыңнан астам қылмыстық іс тіркелген кезеңге қарағанда 20%-ға артық, оның ішінде интернет-алаяқтық бойынша – 6 мыңға жуық, төлем карталарын пайдалана отырып – 97. Fingramota.kz зардап шеккендердің қатарын толтырмау үшін онлайн және офлайн қауіпсіздік ережелерін сақтаудың маңыздылығын еске салады.

ІІМ мәліметінше, Қазақстанда 2022 жылғы қаңтармен салыстырғанда (1179 қылмыстық құқық бұзушылық) өткен айда интернет-алаяқтықтар саны 8 есеге өскен (8240 қылмыстық құқық бұзушылық). Алаяқтар интернеттен қосымша қаражат табу мүмкіндігін жиі іздейтін жастарды белсенді түрде тартады. Fingramota.kz осындай схемалар туралы толығырақ айтып береді.

Балалар үнемі қозғалыста болады, жаңа қызықты оқиғаларды іздейді, сол арқылы ата-аналарын алаңдатып қояды. Әсіресе балалардың бос уақыттары көп болатын жаз мезгілінде алаңдауға себеп көп. Балалардың жарақат алуы үнемі күтпеген жерден болады. Емдеу мен оңалту үшін ақшаны қайдан алуға болады? Мұндайда жазатайым жағдайлардан сақтандыру көмектесе алады. Бұл жөнінде Fingramota.kz толығырақ баяндап береді.

Бас прокуратураның деректері бойынша, соңғы бес жылда Қазақстанда тіркелген интернет-алаяқтық саны он еседен аса өскен: 2017 жылғы 2 мыңнан 2021 жылы 21 мыңға дейін. Әр түрлі жобаларға тиімді ақша салу, азаматтардың жеке деректерінің жария етілуіне байланысты банктік шоттардан қаражатты ұрлау және т.б. сылтаумен жасалған желідегі алаяқтық схемалар жиі кездеседі. Сонымен бірге телефон алаяқтары да жандана бастады. Fingramota.kz сіз және сіздің жақындарыңыз алаяқтардың қулығына түспеуі үшін сізді қаржылық алаяқтық кейстерімен таныстыруды жалғастырады.

Алаяқтық пен қаржы пирамидасын қалай ажыратуға болады, бюджетті жоспарлау не үшін қажет, қор нарығы мен кредиттік тарих дегеніміз не, сондай-ақ өзіңнің қаржылық сауаттылық деңгейіңді арттыру не үшін керек – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің (Агенттік) өкілдері Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы, ҚР Қаржылық мониторинг агенттігі (ҚМА), ҚР Бас прокуратурасы, ҚМҚҰҚ, БЖЗҚ, KASE, Бірінші кредиттік бюро, «KMF-Демеу», Алматы қ. Медеу ауданы әкімдігі мен Rahym қоғамдық қорымен бірлесіп, оқушылар мен студенттер үшін осы тақырыптар бойынша қысқаша сабақ өткізді.

«Тұран» университетінде студенттер мен оқытушыларға арналған қаржылық сауаттылық апталығы өтуде. Іс-шараны Халықтың қаржылық сауаттылығын арттырудың ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (Агенттік) және Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы (ҚҚҚ) қолдады.

Банктерден қаржылық қызметтерді алу кезінде, мысалы, депозитті ашқан кезде клиенттер өз қаражатының қауіпсіз болатынына сенімді болғысы келеді. Бірақ егер қаржы институты лицензиясынан айырылса немесе биыл Ресей банктерімен болғандай, АҚШ санкцияларына ұшыраса, кредиттер бойынша міндеттемелерді орындауға, салымдардан қаражаты алуға және басқа да операцияларға қатысты көптеген сұрақтар туындайды. Бұл жағдайда қарызды қайтармауға бола ма және қиындықтарға тап болған банктің шотына салынған қаражат үшін қорқу керек пе – Fingramota.kz толығырақ айтып береді.