ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2025 жылдың 9 айындағы қолма-қол ақшасыз карточкалық операциялар бойынша статистикаға шолу ұсынады.
Резюме
- 2025 жылғы қаңтар–қыркүйек қорытындысы бойынша, қолма-қол ақшасыз карточкалық төлемдердің көлемі ₸135,2 трлн-ға жетті. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда (₸117,1 трлн) 15,5%-ға көп.
- Бұл көрсеткіш сол кезеңдегі ЖІӨ көлемінің 136%-ына тең болып, экономиканың жоғары дәрежеде монетизацияланғанын және қолма-қол ақшасыз құралдардың күнделікті өмірге терең енгенін көрсетеді.
- Қолма-қол ақшасыз төлемдердің екі таңбалы өсу динамикасын қолайлы макроэкономикалық жағдайлар, цифрлық сервистердің белсенді дамуы (финтех қызметтерінің, мобильді қосымшалардың кеңеюі, бұл банктердің онлайн-сервистеріндегі белсенді қолданушылар санын 24,8 млн-нан 27,5 млн-ға дейін арттырды) және экономиканың одан әрі цифрлануы қамтамасыз етті.
- Қолма-қол ақшасыз транзакциялардың орташа айлық көрсеткіші ₸15 трлн болған жағдайда, жылдық көрсеткіш ₸180 трлн-ға жетіп, ЖІӨ-ден 13%-ға асып кетуі мүмкін (әлеуметтік-экономикалық даму болжамының деректері бойынша 2026–2028 жылдары елдің ЖІӨ-і ағымдағы жылы ₸161,9 трлн болуы мүмкін). Бұл қолма-қол ақшасыз сектор экономикалық операцияларды есептеу мен төлем жүргізудің негізгі құралына айналғанын дәлелдейді.
- Сонымен қатар, ел бойынша қолма-қол ақшасыз төлемдердің үлесі сәл ғана өсті — 87%-ға, ал өткен жылы бұл көрсеткіш 86% болған. Бұл қала орталықтары мен ірі облыстарда қолма-қол ақшасыз төлемдердің максимум деңгейге жеткенін, сондай-ақ кейбір сегменттерде қолма-қол ақшаға тұрақты сұраныстың сақталуын көрсетуі мүмкін.
- Банкоматтар арқылы қолма-қол ақша алу операцияларының көлемі ₸20,1 трлн-ға жетіп, жылдық есеппен 9,2%-ға өсті. Бұл қолма-қол ақшаға сұраныстың жоғары екенін және ЖІӨ-ге қатысты 16,7% деңгейінде көлеңкелі сектордың бар екенін көрсетеді.
- Сонымен қатар, қолма-қол ақшасыз төлемдер үлесінің ең үлкен өсімі Ақмола облысында (+4,1 пайыздық тармақ), Жетісу облысында (+3,0 пайыздық тармақ) және Түркістан облысында (+2,8 пайыздық тармақ) тіркелді. Өткен жылы өңірлер арасындағы «цифрлық алшақтық» 20,9% пайыздық тармақтан 19,1%-ға дейін қысқарды, бұл цифрлық инфрақұрылымның әрі қарай теңесіп жатқанын көрсетеді.
- 2025 жылы қолма-қол ақшасыз төлем арналарының елеулі әртараптануы байқалады. Интернет-төлемдердің үлесі 80,5%-дан 75,3%-ке төмендеген, ал POS-төлемдердің үлесі 9,6%-дан 11,8%-ге, QR-төлемдердің үлесі 9,9%-дан 12,8%-ге өскен. Бұл өзгерістер интернет-төлемдерге балама болатын төлем тәсілдерінің қолжетімділігінің артуын және тұтынушылардың мінез-құлық үлгілеріндегі өзгерістерді көрсетеді.
- Абсолют мәнде QR-төлемдер көлемі ₸11,5 трлн-нан ₸14,0 трлн-ға дейін өсті және POS-терминалдар арқылы жасалған айналымдарды (₸12,9 трлн) 8,2%-ға арттырды. QR-сегментінің әлеуеті оның қарапайымдылығы, қатысушылар үшін төмен шығындары және бірыңғай QR-кодты тез енгізу мүмкіндігі арқасында әлі де жоғары болып отыр.
- Жергілікті карталар халықаралық карталармен салыстырғанда кеңірек таралған. Жергілікті төлем жүйелерінің карталарының саны 27,7 млн-ға немесе 5,4%-ға дейін өскен. Ал халықаралық карталардың саны 55,3 млн-ға немесе 3,2%-ға дейін жеткен. Бұл жергілікті төлем инфрақұрылымының белсенді дамуы мен қаржылық тәуелсіздікке бағытталған жаһандық үрдіспен байланысты.
Кезеңнің қысқаша қорытындылары
Ағымдағы жылдың қаңтар–қыркүйек айларында ел бойынша қолма-қол ақшасыз транзакциялардың таралуы цифрлық сервистердің белсенді дамуы, финтехке деген сенімнің артуы және кәсіпкерлердің кірістерін жетілдіруді бақылаудың күшеюі аясында 87%-ға жетті. Алайда қолма-қол ақшасыз операциялардың құрылымы әлі де өте теңсіз болып отыр: көлемнің шамамен екі-үштен бірі елдің үш ірі мегаполисінде шоғырланған — Алматыда (50,8%), Астанада (9,0%) және Шымкентте (6,2%). Бұл демографиялық шоғырлануды, сатып алу қабілеті мен цифрлық инфрақұрылым деңгейлеріндегі айырмашылықтарды көрсетеді.
Айта кетейік, 2025 жылғы қазанның басында елдегі карточкалық қолма-қол ақшасыз транзакциялар көлемі қолма-қол ақша алу операцияларын 6,7 есе асып түсті (₸135,2 трлн қарсы ₸20,1 трлн).
Сонымен қатар, сол кезеңде қолма-қол ақшасыз операциялардың орташа чегі ₸12,7 мыңнан ₸13,3 мыңға дейін (+4,7%), ал қолма-қол ақша алу кезінде — ₸102,8 мыңнан ₸115,8 мыңға дейін (+12,7%) өсті. Екі сегментте де орташа чек көлемінің өсуі төлем белсенділігінің және тұтынудың артуын көрсетеді, бірақ өсудің айтарлықтай бөлігі инфляциялық сипатқа ие болуы мүмкін (Тұтынушылық бағалар индексі +12,9%), бұл сатып алу қабілетінің нақты өсуін білдірмеуі мүмкін.
Төлем ортасының келесі цифрландыру толқыны, соның ішінде бірегей QR-кодты енгізу, телефон нөмірі бойынша банкаралық аударымдарды кеңейту, бюджет шығыстарында цифрлық теңгені пайдалану, сондай-ақ цифрлық активтер мен ашық API экожүйесін дамыту сияқты ауқымды инфрақұрылымдық бастамалар арқылы қамтамасыз етілетін болады.
ҚҚҚ талдау орталығы валюта, қор, тауар нарықтарындағы экономикалық жағдай, KASE эмитенттерінің талдауы, ҚР Ұлттық Банкінің, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің, ҚР Қаржы министрлігінің, Мемлекеттік кірістер комитетінің статистикалық деректері, сондай-ақ елдегі ағымдағы экономикалық жағдайға әсер ететін өзге де оқиғалар туралы әртүрлі мерзімділіктегі экономикалық шолуларды үнемі дайындайды. ҚҚҚ талдау орталығының материалдарымен ҚҚҚ сайтында танысуға болады.
Талдау материалдарын кез келген пайдалануға тек afk.kz дереккөзіне гиперсілтеме болғанда ғана жол беріледі.