ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2025 жылғы 1 тоқсандағы кәсіпкерлік субъектілерін кредиттеуге шолу ұсынады.
Негізгі тенденциялар
- Ағымдағы жылдың 1 тоқсанында кәсіпкерлік субъектілерінен кредиттік өтінімдердің жалпы саны жылдық мәнде 12%-ға өсті (3А24-ке +43%). Өсім шағын (+12% г/г) және ірі бизнес (+39%) тарапынан сұраныстың артуымен қамтамасыз етілді, бұл орта бизнес сегментіндегі белсенділіктің төмендеуін (−25%) өтеді. Нәтижесінде бизнеске жаңа қарыздарды жалпы берудің өсуі 2024 жылдың ұқсас кезеңіндегі 33,1%-ға өсумен салыстырғанда 4,7%-ға дейін баяулады.
- Кәсіпкерлерге жаңа қарыздар берудің өсуіне негізгі үлесті шағын бизнес субъектілері (73% өсім) қамтамасыз етті, бұл олардың іскерлік белсенділігінің артуына, жеңілдетілген қаржыландыру құралдары мен көлемдерінің кеңеюіне, әсіресе өңдеуші өнеркәсіпте (негізгі өсім тамақ өнімдерін өндіруге тиесілі), сондай-ақ банктердің назарын неғұрлым әртараптандырылған және жылдам бағытқа ауыстыруға байланысты қарыз алушылар үшін ұзақ мерзімді кредиттеудің тартымдылығын төмендету жағдайында айналымдағы бизнес-жобалар.
- Базалық мөлшерлеменің өсуіне байланысты несие ресурстарының қымбаттауы (төменде қараңыз) кәсіпорындардың инвестициялық жобалар бойынша жоспарларын қайта қарауға немесе оларды өз қаражаты есебінен іске асыруға (банктердің кредиттік нарық бойынша сауалнамасы) әкелді.
- Мемлекеттік бағдарламалардың қолжетімділігі аясында шағын бизнестегі жаңа қарыздардың негізгі үлесі ұзақ мерзімді қарыздарға тиесілі (54%), бірақ олардың орташа және ірі қарыздардағы үлесі айтарлықтай төмен (тиісінше 27% және 11%). Бұл көбінесе капиталды көп қажет ететін жобаларға, әсіресе ұзақ инвестициялық циклі бар салаларға деген сұраныстың нәтижесі болып табылады, бұл өз кезегінде корпоративтік несиелеу портфеліне қысым жасайды (-0,3%).
- Салалық бөліністе қарыз ресурстарының жоғары айналымдылығына, төмен базаның әсеріне (атап айтқанда, байланыс саласында), санаттар арасындағы қарыздарды қайта жіктеуге байланысты портфельдің айтарлықтай ауытқуы байқалады (төменде қараңыз). Кәсіпкерлердің өтінімдері бойынша мақұлдау үлесі өзгерген жоқ (42%), өйткені шағын (35%-дан 31%-ға дейін) және орта (39%-дан 36%-ға дейін) Бизнестің төмендеуі ірі бизнестің өсуімен (51%-дан 57%-ға дейін) толық өтелді.
- 2025 жылғы 2-тоқсандағы қарыз ресурстары құнының одан әрі өсуін күту аясында ірі бизнес тарапынан кредиттерге сұраныстың төмендеуі болжанады, ал ШОБ тарапынан сұраныс 1-тоқсанмен бір деңгейде сақталады. Мұндай жағдайда бизнесті кредиттеудің жалпы динамикасы одан әрі баяулауды көрсетуі мүмкін (ірі бизнеске ағымдағы жылы бизнеске жаңа қарыздар берудің 46%-ы тиесілі).
Резюме
Корпоративтік несиелеу сұраныстың шағын бизнеске және қысқа мерзімді қарыз құралдарына қайта бағытталуымен баяу өсу кезеңіне енеді, ал инвестициялық және ұзақ мерзімді қаржыландыруға деген қызығушылықты қарыз алушылар жүйеде мөлшерлемелердің жалпы өсуіне байланысты тежейді.
Айта кетейік, айналым қаражатын толықтыру негізгі қорларға инвестициялардың өсуіне қарамастан (+52%) қарыздарды пайдаланудың басым бағыты болып қала береді (барлық берудің 64%). Бұл көбінесе қарыз алудың жоғары құны мен инфляциялық тәуекелдердің сақталуы аясында ағымдағы бизнестің тұрақтылығын қамтамасыз ететін операциялық қызметті қолдау қажеттілігіне байланысты.
Қаржыландырудың баға шарттарын одан әрі қатаңдату банктер тарапынан іріктеуді күшейтіп, ірі және орта кәсіпорындар тарапынан сұранысты одан әрі салқындатуы мүмкін. Бұл жағдайда өсім драйвері жеңілдік өнімдеріне тұрақты қызығушылық танытатын шағын бизнес болып қала береді.
Кредиттік белсенділікті қолдау мақсатында мемлекет бизнестің қаржыландыруға қол жеткізу құралдарын кеңейту бойынша қадамдар жасауда. Атап айтқанда, ағымдағы тоқсанда ЕДБ есебінен толықтырылатын екі мамандандырылған кепілдік қоры құрылды, бұл кепілмен қамтамасыз етілуі жеткіліксіз кәсіпкерлер үшін қарыз қаражатының қолжетімділігін арттыруға тиіс.
Қосымша, «Бәйтерек» холдингін 1 трлн теңгеге капиталдандыру жоспарлануда, ол кәсіпкерлікті қолдау бағдарламалары шеңберінде жиынтығында 8 трлн теңгеге дейін жаңа кредиттік ресурсты қамтамасыз ете алады. Бұл шаралар қорландырудың жоғары құнының тежеу әсерін өтеуге бағытталған және басым салалардағы бизнестің инвестициялық белсенділігін ынталандыруға арналған.
Бірақ мұндай модель ілеспе тәуекелдерді де көтереді: фискалдық жүктеменің өсуі, нарықтық механизмдердің ығыстыруы, капиталды бөлу тиімділігінің төмендеуі және бизнестің әкімшілік шешімдерге тәуелділігінің артуы.
ҚҚҚ талдау орталығы валюта, қор, тауар нарықтарындағы экономикалық жағдай, KASE эмитенттерінің талдауы, ҚР Ұлттық Банкінің, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің, ҚР Қаржы министрлігінің, Мемлекеттік кірістер комитетінің статистикалық деректері, сондай-ақ елдегі ағымдағы экономикалық жағдайға әсер ететін өзге де оқиғалар туралы әртүрлі мерзімділіктегі экономикалық шолуларды үнемі дайындайды. ҚҚҚ талдау орталығының материалдарымен ҚҚҚ сайтында танысуға болады.
Талдау материалдарын кез келген пайдалануға тек afk.kz дереккөзіне гиперсілтеме болғанда ғана жол беріледі.