ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға Қазақстанның 2022 жылғы банк секторына шолу ұсынады.
Негізгі тенденциялар
- Бұл базалық мөлшерлеменің айтарлықтай өсуіне (9,75% - дан 16,75% - ға дейін) және, тиісінше, тәуекелсіз инвестициялау құралдарының (ҚРҰБ қысқа мерзімді ноталары мен Қаржы министрлігінің облигациялары) жоғары кірістілігіне қарамастан, жаңа несиелер мен несие портфелін (қалдықтарды) берудің екі таңбалы өсуі екінші жыл қатарынан жалғасты.
- ЕДБ 2022 жылға 24,1 трлн (+12%) жаңа несие берді. Осы орайда ЕДБ-ның жиынтық несие портфелі 20% - ға немесе ₸4,1 трлн-ға өсіп, ₸24,3 трлн-ға жетті.
- Бұл бөлшек несиелеу сегментіндегі жоғары өсім (+31%, төменде қараңыз) ипотека бойынша нарықтық емес мөлшерлемелермен (+42%), бөліп-бөліп төлеудің кең танымалдылығымен (тұтынушылық қарыздар бойынша мөлшерлемелер жыл қорытындысы бойынша 18,9% - дан 17,2% - ға дейін төмендеді), сондай-ақ кредиттеудің енуінің одан әрі ұлғаюымен (+582 мың жаңа қарыз алушы) қолдау тапты.
- Бизнес үшін кредиттердің өсуі берілген қарыздардың көпшілігінің қысқа сипатына (73% — қысқа мерзімді, 1 жылға дейін) және номиналды мөлшерлемелердің ұлғаюына байланысты өтеудің жоғары қарқыны аясында айтарлықтай әлсіз (+14%) қалыптасты, бұл сұранысты мемлекеттік қаржыландыру жағына қайта бағыттауы мүмкін (Бизнестің банктік қарыздарының портфелі ₸9,6 трлн құрайды, ал ҚДБ ескеріле отырып бұл көрсеткіш 11, 6 трлн-ға дейін өседі).
- Бұл бірқатар банктік несиелік өнімдер бойынша мөлшерлемелердің өсуіне қарамастан, олардың нақты мәні жыл соңына дейін бизнес үшін де, бөлшек сауда үшін де теріс болды (орташа өлшенген мән бойынша).
- Бұл ретте сектордың пайыздық маржасы қорландыру құнынан активтер кірістілігінің неғұрлым жеделдетілген өсуіне байланысты өсті (+69 б.п. — 5,75% - ға дейін), мұнда ағымдағы шоттардың жоғары үлесі және пассивтер жағында шетелдік валюталық салымдар бойынша өзгермейтін мөлшерлемелер (барлық депозиттердің 32%) негізгі ықпалға ие болды.
- Жоғары маржа және бизнестің өсуі сектордың кірісінің қалыпты өсуіне ықпал етті (+14%), бұл өз кезегінде дивидендтік төлемдер мен резервтік аударымдардың өсуін азайта отырып, капиталдандыру деңгейіне (+15%) пайдалы әсер етті.
- 2022 жылдың басында бекітілген жеке жоспарлар шеңберінде резервтерді ұлғайту (+17%) және кейіннен NPL-ді төмендету жөніндегі жұмысты көрсететін тәуекел құны аздап өсті. Сонымен бірге ЕДБ несие портфелінің сапасының айтарлықтай нашарлауы болған жоқ (NPL 3,3% - дан 3,4% - ға дейін өсті).
- ЕДБ қызметінің көрсеткіштеріндегі оң үрдістер рейтингтік агенттіктердің бағалауында да көрініс тапты (S&P-ден "Тұрақтыдан" "теріске" егеменді болжамды қайта қарауға қарамастан, ЕДБ-нің 4 рейтингі жоғарылап, тағы 4 болжамы жақсарды).
Резюме
Банк секторы 2022 жылы несие портфелінің тұрақты сапасымен, өтімділік бойынша жоғары позициямен, капиталдандыру мен рентабельділіктің одан әрі жақсаруымен қатар жүретін негізгі көрсеткіштердің одан әрі тұрақты өсуін көрсетті.
Айта кетейік, несиелеу көлемінің екі таңбалы өсуі құрылыс пен байланысты қоспағанда, экономиканың барлық салаларында да байқалды.
Осылайша, банктік несиелеу іскерлік белсенділікті қолдады және тау-кен өндірісінің баяулауына байланысты ЖІӨ өсу қарқынының төмендеуі жағдайында (3,1% дейін) экономикадағы тұтынушылық және инвестициялық сұранысты арттыруға көмектесті.
Бұл несиелік қызметті қаржыландыру негізінен жоғары ставкалар, бюджет шығыстарының өсуі (консоль шығыстары) аясында клиенттер салымдарының (2022 ж. +5,6 трлн.) бюджет 14% - ға өсті) және резидент емес қаражат ағыны. Бұл ретте осы ағынның 40% - ы 4 тоқсанға тиесілі, бұл жинақтау коэффициентін жақсартты (жоғарыдан қараңыз).
2022 жылы батыстық санкциялар енгізілгеннен кейін Ресейдің еншілес банктерінің көпшілігінің кетуі аясында шоғырландыру процесі де жалғасты (ЕДБ саны 22-ден 21-ге дейін қысқарды). Тиісінше, активтер мөлшері бойынша ЕДБ-нің ТОП-5 арасындағы шоғырлану да өсті.
Сонымен бірге экономиканың өсуін күтілетін жеделдету (мысалы., ХВҚ болжамы бойынша 4,4% - ға) қарыз ресурстарына тұтынушылық және инвестициялық сұранысты қолдайды, тиісінше сектордың несие портфелі қаржылық жағдайлардың нашарлауына қарамастан ағымдағы жылы өсудің ұқсас жоғары қарқынын көрсете алады.
ҚҚҚ талдау орталығы валюта, қор, тауар нарықтарындағы экономикалық жағдай, KASE эмитенттерінің талдауы, ҚР Ұлттық Банкінің, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің, ҚР Қаржы министрлігінің, Мемлекеттік кірістер комитетінің статистикалық деректері, сондай-ақ елдегі ағымдағы экономикалық жағдайға әсер ететін өзге де оқиғалар туралы әртүрлі мерзімділіктегі экономикалық шолуларды үнемі дайындайды. ҚҚҚ талдау орталығының материалдарымен ҚҚҚ сайтында танысуға болады.
Талдау материалдарын кез келген пайдалануға тек afk.kz дереккөзіне гиперсілтеме болғанда ғана жол беріледі