15.07.2021
6714 cапарлар
Ағымдағы шот пен бюджеттің жеті жылдық дефициті теңгеге қысым жасайды

ҚҚҚ талдау орталығы сіздің назарыңызға Қазақстанның сыртқы экономикалық қызметіне және оның 2021 жылдың шілдесінен бастап теңге бағамына әсерін көрсетеді.

Негізгі тенденциялар

  • Ағымдағы шоттың созылмалы тапшылығы елдегі шетел валютасына тұрақты сұранысқа ықпал етеді. Бұл тапшылықты қаржыландыру шетелден капитал тарту есебінен де (шетелдік инвестициялар мен қарыздар), сондай-ақ ҚРҰБ резервтерінен де жүргізіледі.
  • Екінші жағынан, ұлттық валютаға импорттың өсуіне алып келетін ынталандырушы бюджет саясаты да қысым көрсетіп отыр.
  • Ұлттық қордан берілетін трансферттердің жоғары үлесіне қарамастан (14-21 жылдары республикалық бюджетке түсетін барлық түсімдердің үштен бірінен астамы трансферттерге тиесілі болды), бюджет жыл сайын тапшылықпен (орта есеппен 1,4 трлн теңгеге) қысқарды.
  • Қосарланған тапшылық — бюджет және АОШ — инфляциялық процестерді жеделдетеді, елдің халықаралық инвестициялық ұстанымын нашарлатып, экономика өсуінің ұзақ мерзімді орнықтылығына қол жеткізуді қиындата отырып, сыртқы борыштың өсуіне алып келеді.
  • 2020 жылы қателіктер мен олқылықтар бабының барынша теріс мәні (10 млрд доллар жылыстауы) байқалды.
  • ҚРҰБ, ҰҚ және КМҚ валюталық операцияларының KASE-дегі инвалюта ұсынысының жалпы үлесінде өсуі байқалады. Соңғы 17 айда бұл операциялар нарықтағы барлық валюта ұсынысының жартысына жуығын (44%) құрайды.
  • Сонымен қатар, мұнай бағасының қарқынды өсуі (2021 жылғы қаңтардан бастап Brent 46%-ға қымбаттады) АОШ және республикалық бюджет тапшылығын теңестіруге және тиісінше ұлттық валюта бағамына жоғары қысымды төмендетуге ықпал ететін болады.
  • Жүйедегі оң мөлшерлемелерді сақтау аясында бюджеттік тәртіптің жақсаруы,мемлекеттік активтерді жекешелендірудің жеделдеуі, ҚР МБҚ-ға шетел капиталының түсуі басқа да оң фактор болуы мүмкін.

Резюме

Соңғы жеті жыл ішінде ҚР-да АОШ және республикалық бюджеттің "Қос тапшылығы" байқалады, бұл ұлттық валюта бағамына айтарлықтай қысым көрсетеді, инфляциялық процестерді жеделдетеді, сыртқы борыштың өсуіне алып келеді, сол арқылы экономиканың сыртқы жағдайларға (шикізат нарығы мен капитал нарығы) осалдығын күшейтеді.

Бюджет тапшылығын және АОШ өтеу үшін ішкі ресурстар (Ұлттық қордың активтері, ҚРҰБ резервтері), сондай-ақ сыртқы (инвестициялар мен қарыздар) пайдаланылады. Осыған орай, мысалы, Ұлттық қордың активтері 2014 жылдан бастап 22%-ға, 73,2-ден 57,1 млрд долларға дейін төмендеді, ал Сыртқы қарыз ЖІӨ-нің 71-ден 95%-ға дейін ұлғайды, оның ішінде мемлекеттік қарыз ЖІӨ-нің 14%-дан 29%-ға дейін өсті.

Сонымен бірге, әлемдік экономиканың да, қазақстандық экономиканың да тез қалпына келуімен жұмсақ бюджет саясатына деген қажеттілік айтарлықтай төмендейді. Қалпына келтіру кезеңінде өзекті емес және тиімсіз бағдарламаларды кейіннен қысқарта отырып, шығыстардың бір бөлігін экономиканы әртараптандыруды қолдауға қайта бағыттай отырып, экономиканы қолдаудың әртүрлі мемлекеттік бағдарламаларының тиімділігін бағалауды қамтитын бюджеттік шоғырландыруды қараған орынды.

Осылайша, мұнай емес бюджеттің кірістерін ұлғайтуға болады, бұл неғұрлым қолайлы сыртқы жағдайлармен бірге екі тапшылықты да теңестіруге, таза халықаралық инвестициялық позицияны күшейтуге, сондай-ақ ұлттық валютаға қысымды төмендетуге мүмкіндік береді.

Шолуын PDF-нұсқасы

ҚҚҚ талдау орталығы валюта, қор, тауар нарықтарындағы экономикалық жағдай, KASE эмитенттерінің талдауы, ҚР Ұлттық Банкінің, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің, ҚР Қаржы министрлігінің, Мемлекеттік кірістер комитетінің статистикалық деректері, сондай-ақ елдегі ағымдағы экономикалық жағдайға әсер ететін өзге де оқиғалар туралы әртүрлі мерзімділіктегі экономикалық шолуларды үнемі дайындайды. ҚҚҚ талдау орталығының материалдарымен ҚҚҚ сайтында танысуға болады.

Талдау материалдарын кез келген пайдалануға тек afk.kz дереккөзіне гиперсілтеме болғанда ғана жол беріледі

 

Соңғы жаңалықтар
29.03.2024
2023 жылы зейнетақы аннуитеттеріне, өмірді және жазатайым оқиғалардан сақтандыруға сұраныстың күрт өсуі байқалды
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2023 жылғы қазақстандық өмірді сақтандыру нарығына шолу ұсынады.
13.03.2024
Байқалған және күтілетін инфляцияның өсуі ақша-несие шарттарын қалыпқа келтіру циклін тоқтата тұруы мүмкін
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024 жылғы наурыздағы кейбір индикаторларға қатысты қаржы нарығының кәсіби қатысушыларының кезекті сауалнамасының нәтижелерін ұсынады.
05.03.2024
2023 жылғы жиынтық сақтандыру төлемдері 38,5%-ға, алушылар саны 21,4%-ға өсті
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2023 жылғы қазақстандық жалпы сақтандыру нарығына шолу ұсынады.
04.03.2024
Бизнеске жаңа қарыздар беру көлемінің өсуі Президент белгілеген 20 % мақсаттан асып түсті
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2023 жылға кәсіпкерлік субъектілерін кредиттеуге шолу ұсынады.
20.02.2024
2023 жылы тұтынушылардың жоғары сұранысы мен КМС дивидендтері шоғырландырылған бюджеттің кіріс бөлігін қолдады
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2023 жылға арналған ҚР шоғырландырылған бюджетіне шолу ұсынады.
13.02.2024
Елдегі қолма-қол ақшасыз карточкалық транзакциялар көлемі ЖІӨ көрсеткішінен асып түсті
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2023 жылғы қолма-қол ақшасыз карточкалық операциялар бойынша статистикаға шолу ұсынады.