05.05.2022
4006 cапарлар
Бірінші тоқсанда республикалық бюджетке салықтық түсімдер екі есеге артты

ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2022 жылдың 1 тоқсанындағы ҚР шоғырландырылған бюджетіне шолу ұсынады.

Кезеңнің негізгі тенденциялары

  • Шикізат экспорты көлемінің ұлғаюы (қаңтар-ақпан айларында+11%), энергия ресурстары нарығындағы бағаның одан әрі өсуі (3ай22 үшін +38%), ұлттық валюта бағамының әлсіреуі (3ай22 үшін 8,2%-ға) және елдегі жоғары экономикалық белсенділік (ЖІӨ 4,4%-ға өсті) аясында-шоғырландырылған бюджетке салықтық түсімдер (КБ) айтарлықтай өсті.
  • 2022 жылғы қаңтар — наурызда ₸4,7 трлн салық жиналды, бұл өткен жылдың ұқсас кезеңіндегі нәтижеден екі есе артық.
  • Абсолютті параметрлерде салықтардың барынша өсуі республикалық бюджетте байқалады (+₸1,3 трлн). Аталған өсімнің 90% - ға жуығы мұнайға ЭКБ бойынша түсімдерге (+₸212 млрд), ішкі тұтыну тауарларына ҚҚС (+₸409 млрд) және КТС (+₸502 млрд) келеді.
  • Осылайша, ағымдағы жылдың бірінші тоқсанында салықтық алымдар бойынша жылдық жоспардың орындалуы 30,9%-ды құрады, өткен жылдың ұқсас кезеңіндегі көрсеткіштен 20,4%-ға артық.
  • Бұл ретте КБ шығыстары кіріс бөлігін 8%-ға немесе ₸0,4 трлн-ға асыра отырып, 28%-ға немесе 1,1 трлн — ₸5,2 трлн-ға дейін өсті.
  • Олар шығыстардың жиынтық өсімінен 74%-ды құрайтын әлеуметтік көмек пен әлеуметтік қамтамасыз етуге (+₸67 млрд), білім беру саласына (+₸192 млрд) және қарыздарға қызмет көрсету мен оларды өтеуге арналған шығыстарға (+₸559 млрд) едәуір өсті.
  • Бюджет тапшылығын қаржыландыру үшін ₸0,7 трлн, жылдық тарту жоспарында ₸4,7 трлн (+₸803 млрд) қарыз тартылды. Осылайша, жылдық жоспар тек 14%-ға орындалды.
  • Бұл ретте Ұлттық қордан республикалық бюджетке трансферттер көлемі ағымдағы жылға жоспарланған ₸4,6 трлн (кепілдендірілген – 4,0 және нысаналы – 0,6) құрайды. Айта кетейік, Ұлттық қордан трансферттер осымен үшінші жыл қатарынан 4,5 трлн-нан жоғары деңгейде сақталуда.
  • Бұл ретте Ұлттық қордың ЖІӨ-ге активтері бір жыл бұрын 40% - дан 34%-ға дейін төмендеді және төмендемейтін қалдыққа жақындады (ЖІӨ-нің кемінде 30%-ы).

Резюме

Ағымдағы жылдың бірінші тоқсанында энергия ресурстарына рекордтық бағалар, олардың экспорт көлемінің ұлғаюы елдегі экономикалық белсенділіктің одан әрі қалпына келуімен бірге КБ-ға салық түсімдерінің айтарлықтай өсуіне ықпал етті.

Осыған орай, салықтық алымдар бойынша жылдық жоспардың орындалуы 30,9%-ды құрады, өткен жылдың ұқсас кезеңіндегі көрсеткіштен 20,4% - ға артық. Бұл ретте 22-26 жылдарға арналған өзекті КСЭР бойынша КБ түсімдердің жиынтық көлемі 2021 жылғы 18,4% көрсеткішінен ЖІӨ-ге қатысты 20,2% - ға дейін өседі.

Көрсетілген болжамды орындаудың ықтимал тәуекелдерінің арасында КҚК толық қалпына келтірілмегенін (Дүниежүзілік Банктің бағалауы бойынша, тоқтап тұрған айда мұнай экспортының көлемі 2022 жылы 5-6%-ға қысқаруы мүмкін) және көлік шығасыларына байланысты Brent нарықтық бағаларына дисконт атап өтеміз. Естеріңізге сала кетейік, мұнайдың орташа жылдық бағасы барреліне 90 доллар деңгейінде тұр.

Трансферттер көлемінің жоғары болуына байланысты соңғы үш жыл қатарынан (4,5 трлн теңгеден астам) Ұлттық қордың активтері төмендетілмейтін қалдыққа жақындады (ЖІӨ-нің кемінде 30%-ы). Тиісінше, оның активтерін тұрақтандыру, оларды одан әрі қысқартуға (жинақтау функциясын) және мұнайға қатысты емес тапшылықты азайтуға жол бермеу үшін шаралар қабылдау қажеттілігі өсіп келеді. 22-26 жылдарға арналған жаңартылған КСЭР бойынша шығыстардың ұлғаюына байланысты ағымдағы жылы КБ мұнайлық емес тапшылығы ЖІӨ-нің 9,2% - ына дейін өседі, бұл өткен жылғы көрсеткіштен 8,9% - ға асады.

Сонымен қатар, фискалдық орнықтылықты нығайту және Ұлттық қор активтерінің тұрақтылығын қолдау үшін бюджет заңнамасына 2023 жылдан бастап контрциклдық фискалдық ереже енгізіледі. Оның негізгі басымдықтары макроэкономикалық тұрақтылықты, экономикалық өсудің орнықтылығын арттыру, сондай-ақ бюджет балансының шикізат нарықтарындағы бағаларға тәуелділігін төмендету болады.

Шолуын PDF-нұсқасы

ҚҚҚ талдау орталығы валюта, қор, тауар нарықтарындағы экономикалық жағдай, KASE эмитенттерінің талдауы, ҚР Ұлттық Банкінің, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің, ҚР Қаржы министрлігінің, Мемлекеттік кірістер комитетінің статистикалық деректері, сондай-ақ елдегі ағымдағы экономикалық жағдайға әсер ететін өзге де оқиғалар туралы әртүрлі мерзімділіктегі экономикалық шолуларды үнемі дайындайды. ҚҚҚ талдау орталығының материалдарымен ҚҚҚ сайтында танысуға болады.

Талдау материалдарын кез келген пайдалануға тек afk.kz дереккөзіне гиперсілтеме болғанда ғана жол беріледі.

Соңғы жаңалықтар
27.01.2025
Қазақстанда туынды қаржы құралдарымен биржадан тыс мәмілелер үшін бас қаржылық келісімнің үлгілік шарттары әзірленді
Қазақстанның қаржыгерлері Dentons халықаралық заң фирмасының қолдауымен отандық қаржы нарығы тарихында бағалы қағаздардың биржадан тыс нарығында туынды қаржы құралдарымен мәмілелер жасасу үшін бас қаржы келісімінің алғашқы үлгілік шарттарын әзірлеуді аяқтады.
22.01.2025
AIX және KASE индекстерінің өсуі салымдардан екі есе, жылжымайтын мүліктен 10 есе асып түсті
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға Қазақстанның 2024 жылғы бағалы қағаздар нарығына шолу ұсынады.
15.01.2025
Сарапшылар инфляцияны бір жылдан кейін 9,4%-ға дейін жеделдетеді деп күтеді
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2025 жылғы қаңтардағы кейбір индикаторларға қатысты қаржы нарығының кәсіби қатысушыларының кезекті сауалнамасының нәтижелерін ұсынады.
26.12.2024
Дамушы және дамыған елдер 2024 жылғы қиындықтарға қалай жауап береді
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024-2025 жылдардағы Қазақстанның әлемдік экономикасы мен экономикасына қатысты даму қорытындылары мен болжамдарын ұсынады.
24.12.2024
Зейнетақы аннуитеттеріне және жазатайым оқиғалардан сақтандыруға сұраныс 2025 жылы ӨСК өсімін қолдайды
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024 жылдың 9 айындағы қазақстандық өмірді сақтандыру нарығына шолу ұсынады.
18.12.2024
Инфляция, теңге және мұнай: 2025 жылғы негізгі макроэкономикалық сын-қатерлер
Қазақстан үшін 2025 жылы ең маңызды тәуекел АҚШ-та тақтатас мұнайын өндірудің күтілетін ұлғаюына, ОПЕК+ ағымдағы бағаларға төзімділігінің артуына байланысты шикізат бағасының одан әрі төмендеуі жазықтығында болуы мүмкін. Мұндай сценарий негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерге теріс әсер етуі мүмкін, бұл экономиканы әртараптандыру және қазақстандықтардың әл-ауқатын жақсарту жөніндегі күш-жігерді айтарлықтай қиындатады.