01.08.2023
1479 cапарлар
Мұнай бағасының төмендеуі мемлекеттік қарыз бен мақсатты трансферттердің өсуіне әкелуі мүмкін

ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2023 жылдың бірінші жартыжылдығындағы ҚР шоғырландырылған бюджетіне шолу ұсынады.

Кезеңнің негізгі тенденциялары

  • 2023 жылғы қаңтар-маусым айларында ₸11,6 трлн салық жиналды, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңіндегі көрсеткіштен 13%-ға артық.
  • Республикалық және жергілікті бюджеттерге түсетін салық түсімдері РБ-ға түсетін ҚҚС және ЖТС, КТС, әлеуметтік салық, жергілікті бюджеттерге түсетін мүлік салығы бойынша жоспардың асыра орындалуына байланысты қалыпты өсімді (тиісінше 26% және 25%) көрсетті.
  • 2 жылда алғаш рет мұнай кірістерінің қысқаруы байқалады: КТС және ХДПИ бойынша түсімдер жоспарының орындалмауы аясында Ұлттық қорға салық түсімдері 6ай2022 жылмен салыстырғанда 16%-ға төмендеді.
  • Сонымен бірге Ұлттық қордан республикалық бюджетке берілетін трансферттердің көлемі ₸2,1 трлн (2023 жылға арналған көлемнің 53%) құрады. Осылайша, түсімдерді ескере отырып, Ұлттық қордың валюталық активтері ағымдағы жылдың 1 шілдесіне 59,8 млрд долларды құрады (нысаналы индикатор – 2029 жылға қарай 100 млрд).
  • Ағымдағы жылдың бірінші жартыжылдығында салық алымдары бойынша жылдық жоспардың орындалуы 45% құрады, өткен жылдың ұқсас кезеңіндегі көрсеткіштен 57% құрады.
  • ШБ шығындары 29% – ға немесе ₸2,5 трлн -₸ 11,4 трлн-ға дейін өсті, оның 58%-ы білім беру (₸2,9 трлн), әлеуметтік қамсыздандыру (₸2,6 трлн) және қарызға қызмет көрсету (₸1,1 трлн) шығындарын құрады.
  • Тереңдетілген бюджет тапшылығын қаржыландыруға арналған (₸1,1 трлн) және қарыздарды өтеуге (₸1,1 трлн) ₸3,8 трлн қарыз қаражаты тартылды (жылдық жоспар 68% - ға орындалды).
  • 2023 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша ҚР Үкіметінің борыштық міндеттемелерінің көлемі оларды өтеуге және қызмет көрсетуге арналған шығыстардың одан әрі өсуіне ықпал ете отырып, ₸25,4 трлн-ға (жыл басынан+16%) дейін ұлғаюы мүмкін.
  • Айта кетейік, Қазақстанның өндірісті 2024 жылға дейін 78 мың б/с-қа қысқартуды ерікті түрде ұзартуына және мұнай бағасының төмендеуіне қарамастан, 2024-2026 жылдары ₸0,7-1,5 трлн. диапазонында ШБ профициті өзекті ӘЭДЖ-ге енгізілді.

Резюме

Ағымдағы жылдың бірінші жартыжылдығында ШБ-ға салық түсімдерінің өсу қарқынының баяулауы жалғасты: бір жыл бұрынғы +77% - ға қарсы +13%. Негізгі себеп мұнайдың жоғары бағасымен байланысты өткен жылғы жоғары база болып қала береді (орташа бағасы 1п2022ж. – 105 доллар/барр, 2023 ж.1 п. – 80 доллар/барр).

Сонымен қатар, мұнай бағалары 2023 жылдың екінші жартыжылдығында американдық экономиканың дамуының белгісіздігі, ҚХР-дағы іскерлік белсенділіктің қалпына келуі, сондай-ақ ОПЕК+әрекеттері аясында айтарлықтай құбылмалылықты көрсете алады.
Жиынтығында мықты теңгемен (ӘЭДЖ -де-445,65 тек. қарсы доллар үшін 470,33 теңге. ) мұнай бағасының әлеуетті төмендеуі ШБ түсімдеріне теріс әсер етуі мүмкін (ӘЭДЖ - де-2023 жылы ₸27,5 трлн, 2024 жылы ₸29,2 трлн.).

Сонымен қатар, ШБ шығыстары елде бір мезгілде іске асырылатын экономика секторларын дамыту және азаматтардың әл-ауқатын арттыру тұжырымдамалары мен бағдарламалары есебінен тұрақты өсуді жалғастыратын болады.

2023-2024 жылдары мұнай-газ және мұнай-газ химиясы жобаларын, газ саласын, АӨК, өңдеу өнеркәсібін, туристік саланы, кәсіпкерлікті, жоғары білім мен ғылымды және т. б. дамыту жөніндегі тұжырымдамалар мен жоспарлар қолданысын жалғастырады.

Сонымен қатар, 2024-2026 ж. ж. "кесу бағасымен" Ұлттық қордан кепілдендірілген трансферттің шектелуін ескере отырып (2023 ж. ₸2,2 трлн), Мемлекет басшысының шешімі бойынша "сыни инфрақұрылымды дамытуға және жобаларды іске асыруға" бөлінетін нысаналы трансферттерді ұлғайту, сондай-ақ мемлекеттік қарызды одан әрі ұлғайту үлкен ықтималдықпен талап етілуі мүмкін ұлттық маңызы бар".

Жалпы алғанда, бұл факторлар мемлекеттік қаржының тұрақтылығына және соның салдарынан елдің несиелік рейтингтеріне теріс әсер етуі мүмкін. Естеріңізге сала кетейік, халықаралық рейтингтік агенттіктер мен ХВҚ бағалауында "күшті фискалдық ұстаным және елеулі сыртқы резервтер"негізгі фактор болып табылады.

Шолуын PDF-нұсқасы

ҚҚҚ талдау орталығы валюта, қор, тауар нарықтарындағы экономикалық жағдай, KASE эмитенттерінің талдауы, ҚР Ұлттық Банкінің, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің, ҚР Қаржы министрлігінің, Мемлекеттік кірістер комитетінің статистикалық деректері, сондай-ақ елдегі ағымдағы экономикалық жағдайға әсер ететін өзге де оқиғалар туралы әртүрлі мерзімділіктегі экономикалық шолуларды үнемі дайындайды. ҚҚҚ талдау орталығының материалдарымен ҚҚҚ сайтында танысуға болады.

Талдау материалдарын кез келген пайдалануға тек afk.kz дереккөзіне гиперсілтеме болғанда ғана жол беріледі

Соңғы жаңалықтар
21.11.2024
Елдегі төлем карталарының саны 80 миллион бірлікке жетті
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024 жылдың 9 айындағы қолма-қол ақшасыз карточкалық операциялар бойынша статистикаға шолу ұсынады.
18.11.2024
Алматыда Қазақстан қаржыгерлерінің XII Конгресі өтті
15 қарашада Алматыда қазақстандық қаржы нарығы мамандарының дәстүрлі жыл сайынғы кездесуі өтті. ҚҚҚ, Ұлттық Банк және Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі ұйымдастырған қаржыгерлердің он екінші Конгресі Қаржы секторын ырықтандыру және дамыту тақырыбына арналды.
14.11.2024
Мемлекеттік қаржының тұрақтылығы үшін нысаналы трансферттерді шектеу және Ұлттық қорға мемлекеттік меншікті сату тәжірибесін тоқтату қажет
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024 жылдың 9 айындағы ҚР бюджет балансына шолу ұсынады.
13.11.2024
Сарапшылар USD KZT бағамын бір жылдан кейін бір доллар үшін 507 теңге деңгейінде күтеді
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024 жылғы қарашадағы кейбір индикаторларға қатысты қаржы нарығының кәсіби қатысушыларының кезекті сауалнамасының нәтижелерін ұсынады.
12.11.2024
Қаржы секторы құрылыс, байланыс және ауыл шаруашылығы салалары біріктірілгендей көп салық төлейді
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024 жылдың 9 айындағы Қазақстанның банк секторына шолу ұсынады.
28.10.2024
Корпоративтік облигацияларды орналастыру жыл басынан бері 3 трлн теңгеден асты
ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024 жылдың 9 айындағы Қазақстанның бағалы қағаздар нарығына шолу ұсынады.