ҚҚҚ талдау орталығы сіздердің назарларыңызға 2024 жылға кәсіпкерлік субъектілерін кредиттеуге шолу ұсынады.
Негізгі тенденциялар
- 2024 жылдың қорытындысы бойынша банк секторы1 бизнеске ₸18,9 трлн жаңа қарыз берді, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 18,5%-ға немесе ₸3,0 трлн-ға артық. Бұл ретте бизнеске берілген жаңа қарыздардың 96%-ы ЕДБ-ға тиесілі.
- Кредиттеу субъектілері бөлінісінде бизнеске кредиттер берудің өсу драйвері ірі бизнес (+23%) олар үшін қарыз ресурстары құнының біртіндеп төмендеуі (төменде қараңыз), өтінімдердің орташа мөлшерінің ұлғаюы (жыл басындағы ₸7,3 млрд көрсеткішінен ₸8,8 млрд дейін), инвестициялық жобаларды іске асыру және 2023 жылға кейінге қалдыру аясында болды сұраныс, жоғары мақұлдау үлесі (төменде қараңыз).
- Экономика салалары бөлінісіндегі үлес ірі бизнестің барлық өсімі үш салаға тиесілі: сауда (+₸816 млрд), өнеркәсіп (+₸503 млрд) және көлік (+₸104 млрд) олардың ЖІӨ-ге қосқан үлесінің оң динамикасы аясында (сауданың өсуі 9,1%, өнеркәсіп — 2,8%, көлік — 8,5%) және экономикадағы маңызды үлес (тиісінше 19%, 26% және 6%).
- Тауар шағын және орта бизнес сегментінде жаңа қарыздар беру ресурстар құнының екіұшты өзгеруі (төменде қараңыз), кредиттерге өтінімдер санының төмендеуі (лимиттерді игеруге байланысты Мемлекеттік бағдарламалар бойынша қаржыландырудың уақытша болмауына байланысты), олардың қаржылық жағдайының нашарлауы және мақұлдау көрсеткішінің төмендігі (төменде қараңыз) аясында тиісінше 15% және 18%-ға ұлғайды).
- 2024 жылдың қорытындысы бойынша ҚРҰБ статистикалық талдау нәтижелері бойынша шағын бизнес арасындағы тұрақты кәсіпорындардың үлесі 17,6%-ға (жыл басындағы 19,5%), орта кәсіпорындарда — 16,9%-ға (17,4%) дейін төмендеді.
- Ірі инвестициялық жобаларды іске асыру аясында негізгі қорларды сатып алуда салыстырмалы түрде жоғары өсім байқалды (+37%), бірақ негізгі үлесті жүйеде әлі де жоғары мөлшерлемелер және операциялық қызметті қамтамасыз ету қажеттілігі (шикізат, материалдар және т. б. сатып алу) аясында айналым қаражатын толықтыру (барлық берілген кредиттердің 66%) алады тауарлар, логистика шығындарын жабу, өтімділіктің қажетті деңгейін ұстап тұру және т.б.).
- Сонымен қатар, ірі бизнестің несиелері бойынша баға шарттары базалық мөлшерлеменің өзгеруіне ең жоғары сезімталдыққа ие болды (төменде қараңыз), ал ШОБ-та нақты трансмиссия байқалмады, мүмкін олардың несиелерінің түпкілікті құнын едәуір төмендететін жеңілдікті субсидиялар мен кепілдіктерге байланысты.
- Мемлекеттік бағдарламалардың қолжетімділігі аясында шағын бизнес қарыздарының негізгі үлесі ұзақ мерзімді қарыздарға (52%) тиесілі, бірақ олардың орташа және ірі үлесі айтарлықтай төмен (төменде қараңыз).
- Ағымдағы тоқсанда жекелеген мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде қаржыландырудың уақытша болмауына, іскерлік және тұтыну белсенділігінің дәстүрлі баяулауына байланысты ШОБ тарапынан қарыздарға сұраныстың төмендеуі күтілуде, бірақ ірі бизнес тарапынан сұраныс ірі инвестициялық және инфрақұрылымдық жобаларды іске асырудың ықпалымен тұрақты болып қалуы мүмкін.
Резюме
Бизнесті кредиттеудің екі таңбалы өсімі Бизнестің барлық сегменттерінде де (шағын, орта, ірі), сондай-ақ экономиканың барлық дерлік салалары бөлінісінде (төмендеу тек құрылыста 4,7% - ға тіркелді) қарыздар бойынша баға шарттарын жеңілдету (жекелеген субъектілерде), жаңа өнімдерді іске қосу (нарыққа кепілді және кепілсіз скорингтік өнімдер шығарылды бизнеске арналған өнімдер), кәсіпкерлер арасында кредиттеудің белсенді енуі (бизнес-қарыз алушылар саны жыл басындағы 440,8 мың көрсеткіштен 531,7 мыңға дейін өсті), бизнесті кредиттеуді ынталандыру жөніндегі реттеуші шаралар.
Бұл ретте тартылған бизнес-кредиттердің үштен екісі (бизнеске барлық заемдар берудің 66%) «ұзақ» заемдар алудың орынсыздығына және экономикадағы сауда саласының (26%) басым болуына байланысты айналым қаражатын толықтыруға арналған.
Базалық мөлшерлеме көтерілгеннен кейін кәсіпорындардың кредиттеудің баға шарттарына (кредит бойынша мөлшерлемелердің деңгейі, қосымша комиссиялардың мөлшері) және бағалық емес шарттарға (кредиттің мөлшері мен мерзімі, қарыз алушының қаржылық жағдайына және қамтамасыз етілуіне қойылатын талаптар) қатысты бағалары нашарлады.
Сонымен қатар, экономикадағы жоғары проинфляциялық тәуекелдер (реттелетін қызметтер бағасының өсуіне, шикізаттың, электр энергиясының және импорттық компоненттердің қымбаттауына байланысты бизнес шығындарының өсуіне, жоғары фискалдық шығындарға, бағамның әлсіреуін бағаларға ауыстырудың жалғасуына байланысты) бірінші жартыжылдықта монетарлық жағдайлардың қалыпқа келуіне кедергі келтіріп, жақсартуды тежейді кредиттер бойынша баға шарттары. Осыған қарамастан, ағымдағы тоқсанда экономика салалары бөлінісінде өңдеу өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы және құрылыс кәсіпорындары арасында кредиттерге сұраныстың артуы болжанады.
ҚҚҚ талдау орталығы валюта, қор, тауар нарықтарындағы экономикалық жағдай, KASE эмитенттерінің талдауы, ҚР Ұлттық Банкінің, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің, ҚР Қаржы министрлігінің, Мемлекеттік кірістер комитетінің статистикалық деректері, сондай-ақ елдегі ағымдағы экономикалық жағдайға әсер ететін өзге де оқиғалар туралы әртүрлі мерзімділіктегі экономикалық шолуларды үнемі дайындайды. ҚҚҚ талдау орталығының материалдарымен ҚҚҚ сайтында танысуға болады.
Талдау материалдарын кез келген пайдалануға тек afk.kz дереккөзіне гиперсілтеме болғанда ғана жол беріледі.