2018 жылдың 22 қазаны, Алматы қаласы. – Алматы тамыз айының қортындысы бойынша, POS-терминалдар мен интернет арқылы қолма-қол ақшасыз төлемдер банкоматтар арқылы қолма-қол ақшаны алу көлемінен асып түскен, Қазақстандағы алғашқы қала болды. Бұл көрсеткіш бойынша Алматы Қазақстанның басқа өңірлерінен, соның ішінде астанадан да айтарлықтай асып түседі.
2018 жылдың тамыз айында Алматы қаласында 338,6 млрд теңге сомаға 31,6 млн. қолма-қол ақшасыз төлем жасалды және банкоматтарда 278,5 млрд. теңге сомасына 4,9 млн. қолма-қол ақшаны алу бойынша операциялар жүзеге асырылды. Осылайша, қолма-қол ақшасыз төлемдер мен қолма-қол ақшаға айналдыру операцияларының көлем қатынасы 2018 жылдың тамызында тиісінше 45.2%-на қарсы 54.8%-ды құрады.
Алматыны есепке алмағанда, 2018 жылдың тамыз айында Қазақстан бойынша қолма-қол ақшасыз төлемдер көлемі 180 млрд. теңгені, ал банкоматтардан алынған қаражат – 887,5 млрд. теңгені құрады. Осылайша, Алматыда 519 млрд. теңгеге қолма-қол ақшасыз төлемдердің елімізде 65,4% -ы келеді, ал Қазақстан аумағында 1,165 трлн. тенгеден банкоматтарда қолма-қол ақшаны алудың 23,8% ғана бар.
«Алматы – Қазақстанның барлық қалалары арасында қолма-қол ақшасыз төлемдер көлемі және өсуі бойынша сөзсіз көшбасшы болып табылады, ол карточкалық операциялардың 60% -дан астамын құрайды. Алматы еліміздегі шын мәнінде қолма-қол ақшасыз қала болғанын сеніммен айтуға болады», – деп түсіндірді ҚҚҚ инновациялық және қаржылық технологияларды дамыту орталығының директоры Константин Пак.
Алматыда 2018 жылдың тамызында қолма-қол ақшасыз төлемдерді орташа чегі 10,7 мың теңгені, қолма-қол ақшаға айналдыру операциялар – 55,7 мың теңгені құрады. Сонымен қатар, Алматы қаласын есепке қоспағанда, бұл көрсеткіш тиісінше 12,8 мың және 50,9 мың теңгені құрады.
Ағымдағы жылдың тамыз айында қолма-қол ақшасыз төлемдерді енгізу бойынша[1] үштік көшбасшы құрамына Астана және Ақмола облысы да кірді.
Астанада тамызда қолма-қол ақшасыз төлемдерді енгізу деңгейі 25,3% немесе 44,5 млрд. теңгені құрады. Ақмола облысында бұл көрсеткіш тиісінше 24,8% және 11,9 млрд. теңгені құрады.
«Соңғы жылдары қолма-қол жасалмайтын төлемдердің қарқынды өсуі осы нарықтағы банктер арасында шиеленісті бәсекелестікке байланысты болды. Бүгінгі күні банктер карточка ұстаушыларға арналған бонустық бағдарламалар, соның ішінде кэшбектер, бонустар және түрлі жеңілдіктер ұсынады, – дейді Пак мырза. – Бұдан басқа, бес жыл бұрын, өз клиенттеріне қашықтан басқару қызметтерін бірнеше банк ғана ұсынды, бірақ бүгінгі таңда бөлшек банк банктің ыңғайлы Интернет-банкингін және оған арналған мобильдік қосымшаны жоққа шығаруға болмайды».
2018 жылдың тамызының қортындысы бойынша қолма-қол ақшасыз төлемдер енгізу деңгейі төмен өңірлерге жататын: Қызылорда облысы – 5,9% немесе 2,8 млрд. теңге; Жамбыл облысы – 8,9% немесе 4,3 млрд. теңге; Оңтүстік Қазақстан облысы – 11,5% немесе 12,9 млрд. теңге.
1-диаграмма: Қазақстанда соңғы 3 жылда қолма-қол ақшасыз төлемдердің көлемі мен үлесінің өзгеруі.
2018 жылдың тамыз айының қорытындысы бойынша карточкамен бүкіл Қазақстан бойынша қолма-қол ақшасыз төлемдердің көлемі 519 млрд теңгеден асты, ал 2017 жылдың тамызында – 223 млрд теңге, бір жыл ішінде 2 есеге артты. Егер 2017 жылдың тамыз айында 17 млн. қолма-қол ақшасыз операциялар жасалса, 2018 жылдың наурызында 45 млн.-нан астам операцияға күшейіп, 2,5 есе ұлғайды. Осылайша, 2017 жылғы тамызда қолма-қол ақшасыз төлемдер банкоматтардағы ақша қаражатына қатынасы 18,9% деңгейінде болды, ал 2018 жылдың тамызында бұл көрсеткіш 30,7% -дан 69,3% -ға дейін өсті.
«Аймақтардағы төлем карточкаларының төлемдерін енгізу бойынша жұмысты ынталандыру қажет, бұл көрсеткіштерді көрсетеді. Менің пікірімше, төлемдер ретінде төлем карточкаларын қабылдау үшін саудагерлерді тартуға барынша күш салу керек, бұған салық жеңілдігі көмектесуі мүмкін және «Сандық Қазақстан» бағдарламасын одан әрі біріктіруі мүмкін», – деп мәлімдеді Константин Пак.
Сонымен қатар POS-терминалдардың саны 2017 жылғы тамыздан 2018 жылдың тамызына дейін 120 мыңнан 129 мыңға дейін артуы мүмкін, сондай-ақ банкоматтар санын 9 894-дан 10 003 бірлікке дейін ұлғайту үрдісі байқалды.
Қолма-қол ақшасыз карточкалық төлемдер POS-терминалдар, интернет-дүкендер, банкоматтар, сондай-ақ онлайн-аударылымдар арқылы жасалған тауарлар мен қызметтерге ақы төлеуді қамтиды.
[1] Банкоматтар арқылы қолма-қол ақшаны алу үшін қолма-қол ақшасыз төлемдердің қатынас көрсеткіші